Pozicija Washingtona je (bukvalno) pod vatrom

U Siriji je krajem marta izveden udar bespilotnom letelicom. Ne od strane Sjedinjenih Država ili Izraela, već od snaga koje se protive ilegalnoj američkoj okupaciji istočne Sirije. U napadu je poginuo jedan američki civilni izvodjač, a povredjeno je nekoliko pripadnika američke vojske.

I ako su SAD odgovorile izvodjenjem vazdušnih napada protiv Sirijskih grupacija za koje Washington tvrdi da su povezane sa tim dronovskim udarom, njen slab odgovor i kasniji novi napadi na američke trupe otkrivaju duboku i rastuću dilemu u kojoj se SAD nalaze u Siriji i širom Bliskog Istoka.

Zašto su SAD uopšte u Siriji?

SAD su vojno prisutne u Siriji od 2014.godine i to bez ikakvog mandata Ujedinjenih Nacija ni dozvole medjunarodno priznate Sirijske vlade u Damasku. SAD obrazložavaju svoje prisustvo u Siriji, uključujući svoju vojnu okupaciju istočne Sirije, kao borbu protiv terorističkih organizacija, uključujući samoproglašenu “Islamsku Državu” (ISIS).

U stvarnosti, kako je  2019. godine Dana Stroul zamenica američkog ministra odbrane za Bliski Istok javno priznala tokom mitinga Centra za strateške i medjunarodne studije (CSIS) pod nazivom “Sirija u sivoj zoni”, američka vojna okupacija ima za cilj lišiti Siriju njenih primarnih poljoprivrednih i energetskih resursa koristeći ekonomsku paralizu i gladovanje sirijskog stanovništva kao polugu protiv Damaska i njenih saveznika, uključujući Rusiju i Irana.

Stroul je tokom CSIS-a rekla da SAD poseduju, kako je ona to nazvala, “uverljive oblike uticaja kako bi oblikovale ishod koji je od koristi za SAD i koji štiti njene interese.”

To ukjučuje američku okupaciju trećine sirijske teritorije u istočnom regionu te zemlje. Stroul je dalje primetila da:

Jedna trećina Sirije je bogata resursima – to je privredni motor Sirije. Dakle tamo gde je nafta, što je očigledno sada veoma aktuelno ovde u Washingtonu, kao i poljoprivredni resursi.

Dodala je da je uz američku “arhitekturu ekonomskih sankcija” većina te zemlje svedena na “ruinu”, kako se ona izrazila,  i da se to stanje treba zadržati uskraćivanjem mogućnosti ulaganja u obnovu Sirije od strane vlasti i njenih saveznika:

Ostatak Sirije je ruševina i ono što Rusi žele i ono što Assad želi je ekonomska rekonstrukcija.

To je nešto što Sjedinjene Države u osnovi mogu sprečiti putem medjunarodnih finansijskih institucija i naše saradnje sa Evropljanima. Stoga smo argumentovali da, bez promene u ponašanju Assadovog režima, trebamo držati liniju sprečavanja pomoći i tehničke ekspertize za obnovu Sirije.

Drugim rečima, američko vojno prisustvo u Siriji je deo sveukupne politike koja bi trebala ili prisiliti sirijsku vladu da se podredi zahtevima i interesima Washingtona, ili da trpi trajnu humanitarnu krizu koja proističe iz namerne blokad hrane, energije i pomoći za obnovu. Ideja da su SAD u Siriji “da se bore protiv ISIS-a” služi samo kao dimna zavesa iza koje se krije ova agenda.

Šta nam eskalacija govori o američkoj moći na Bliskom Istoku

New York Times piše u članku od 24. marta 2023. pod naslovom “Sukob u Siriji Eskalira Nakon Napada u Kojem je Ubijen Američki Izvodjač”:

Sukob na severoistoku Sirije je eskalirao u petak kada su milicije koje podržavaju Iran pokrenule salvu raketnih i bespilotnih napada na koalicione baze nakon američkih odmazdi za napad dronom u kojem je ubijen američki izvodjač i povredjeno još šest Amerikanaca.

Predsednik Biden, govoreći na konferenciji za novinare u Kanadi, je nastojao da suzbije strahove da bi razmena udara izmedju Sjedinjenih Država i militantnih grupa mogla izmaknuti kontroli, istovremeno upozoravajući Teheran da obuzda svoje saveznike.

Izgleda da američke odmazde zbog prvobitnog udara bespilotne letelice nisu ubedile razne oružane snage koje deluju u Siriji da odustanu od svoje strategije primene rastućeg vojnog pritiska na američke snage koje zauzimaju istočnu Siriju.

Svim strankama u regionu je sasvim jasno da Sirija, Iran i njeni saveznici poseduju eskalacionu dominaciju.

SAD su potpuno posvećene svom proxy ratu protiv Rusije u Ukrajini dok se intenzivno pripremaju za rat sa Kinom. Američki vojni otisak u Siriji je limitiran i ako se USCENTCOM (Američka Centralna Komanda zadužena za 20 zemalja Bliskog Istoka i Južne Azije) još uvek sastoji od desetine hiljada američkih vojnika u toj regiji, SAD nemaju logistička sredstva za sukob velikih razmera u Siriji i oko nje bez ugrožavanja svojih ciljeva u Istočnoj Evropi i na Pacifiku.

Zato američki predsednik Joe Biden pokušava izbeći eskalaciju uprkos rastućem vojnom pritisku na američke snage koje su okupirale istočnu Siriju, jednostavno zato što bi to značilo napuštanje svojih operacija ili u Ukrajini ili na Pacifiku – a možda čak oboje.

Sa druge strane, čini se da snage u regionu koje ciljaju američku vojnu okupaciju pažljivo upravljaju obimom i učestalošću vojnih operacija kako bi izbegle da nateraju SAD na drastičnu eskalaciju. Čini se da im je cilj da naprave američku okupaciju u istočnoj Siriji sve neodrživijom, prisiljavajući SAD da na kraju napuste svoje položaje.

Drugi detalji iz članka New York Timesa ilustriraju druge bitne aspekte opadajuće vojne moći Washingtona, kako u regionu, tako i u globalu:

Osobe koje su govorile o istrazi pod uslovom da ostanu anonimni su otkrile da su dva američka zvaničnika rekla da u to vreme glavni sistem protivvazdušne odbrane u bazi “nije bio u potpunosti operativan”, što postavlja pitanje, da li su napadači otkrili tu ranjivost i iskoristili je, ili su slučajno poslali bespilotnu letjelicu baš tada.

General Brigadir Patrick Ryder, portparol Pentagona, je izjavio da radar protivvazdušne odbrane radi, ali je odbio da govori o bilo kojim drugim detaljima sistema, pozivajući se na operativnu sigurnost i istragu Centralne komande Vojske.

Članak otkriva da se jedan deo protvzračne odbrane američke baze sastojao od sistema protivraketne odbrane Avenger. Ovo je verzija prenosive Stinger protivavionske rakete koja se montira na vozilima. Na hiljade tih portabilnih verzija je poslato u Ukrajinu zajedno sa manjim brojem sistema Avenger.

Dok američka raketa Stinger pruža odličnu kratkodometnu zaštitu od raznih vazdušnih meta, ona pruža puno slabiju zaštitu od višeslojnih integrisanih sistema protivvazdušne odbrane koje koriste nacije poput Rusije, Kine, Sirije, i takodje Iran. Ukrajinska upotreba raketa Stinger sprečava da ruski ratni avioni i helikopteri nekažnjeno deluju u većem delu ukrajinskog vazdušnog prostora. Medjutim, te rakete su se pokazale manje efikasnim protiv projektila i bespilotnih letjelica.

Nedostaci američke tehnologije protivvazdušne odbrane već su bile rastući problem mnogo pre nego što su ovi sistemi stavljeni na probu u Ukrajini. Američke rakete Patriot često nisu uspele pružiti zaštitu Saudijskoj Arabiji tokom bespilotnih i raketnih napada koje su izvršile snage Jemena, kako na primer pišu NBC News u članku “Zašto američke rakete Patriot nisu uspele zaustaviti bespilotne letelice i krstareće rakete koje napadaju Saudijske naftnu infrastrukturu.”

U stvari, SAD i njeni NATO saveznici već decenijama zanemaravaju sisteme protivvazdušne odbrane u korist naglašavanja vazdušne nadmoći. Medjutim, uprkos tome što su SAD posedovale takvu superiornost nad istočnom Sirijom, tehnologija koju je Zapad nekada monopolizirao poput bespilotnih letelica i projektila se sada proširila u arsenale nacionalnih oružanih snaga kao i lokalnih milicija. Ovi dronovi i projektili mogu lako proći pored vojnih aviona i zahtevaju napredne zemaljske sisteme protivvazdušne odbrane za presretanje, sisteme koje SAD za sada nemaju.

Nesposobnost SAD da zaštite svoje snage od rastućih bespilotnih, raketnih i artiljerijskih sposobnosti regionalnih snaga zajedno sa njenom vojskom koja je sve više rastegnuta na sve strane, daje lokalnim snagama mogućnost da nanesu fizičku i političku štetu američkoj okupaciji, čineći okupaciju sve neodrživijom.

Geopolitičke plime odnose dominaciju Washingtona na Bliskom Istoku

Geopolitička transformacija Bliskog Istoka osigurava dalji proces podrivanja vojnog prisustva Washingtona u regionu. Saudijska Arabija, Iran, Sirija i Turska su od strane Rusije i Kine dovedene do pregovaračkog stola kako bi preokrenule godine neprijateljstva dirigovanog od strane Amerike, i sve više ostavljaju SAD politički i vojno izolovanim.

USCENTCOM se u velikoj meri oslanja na iluziju haosa u regionu kako bi opravdao svoj vojni otisak na Arapskom poluostrvu. Pošto je taj haos u procesu snižavanja, tako se gubi opravdanje koje SAD koriste da bi održale taj vojni otisak. Ako jedna ili više nacija u regionu smanje ili u potpunosti okončaju američko vojno prisustvo unutar svojih granica, sposobnost eskalacije Washingtona kao odgovor na napade na njihovu vojsku u istočnoj Siriji će još više opasti.

Kombinacija rastućih vojnih sposobnosti onih koji se protive američkoj ilegalnoj okupaciji Sirije i promenjivom geopolitičkom poretku u širem regionu ostavlja američke snage sve izoliranijim i ranjivijim. Okupacija istočne Sirije radi izgladnjivanja i iscrpljivanja sirijskog stanovništva radi postizanja njihove pokornosti će postati vojno neodrživa. Svaki pokušaj SAD da ojača svoju poziciju u istočnoj Siriji će biti na uštrb njenog sadašnjeg sukoba sa Rusijom u Ukrajini i planiranog sukoba sa Kinom oko Tajvana. Vreme će pokazati gde će SAD odlučiti da usmere ostatak svoje vojne moći u pokušaju da dominiraju Istočnom Evropom, Bliskim Istokom i Pacifikom, ali je jedno gotovo sigurno, neće uspeti da dominiraju svo troje.