Zašto SAD vide eskalaciju kinesko-indijskog graničnog spora kao veliku priliku da se izvrši pritisak na Kineze

Sjedinjene Države snažno podržavaju New Delhi dok raste napetost između Indije i Kine usred zastoja u pregovorima o granici. Ali Washington ima svoje motive za podsticanje agresivnih akcija Indijaca.

Nakon krvavog sukoba indijskih i kineskih trupa u dolini Galvan u istočnom Ladakhu 15. juna, pokušaji da smanje tenzije sa dvije strane izgleda da su ušli u ćorsokak, iako je objavljen široki „konsenzus za odstupanje“.

Malo se još zna o tekućim vojnim ili diplomatskim pregovorima, jer trupe iz dviju zemalja stoje licem u lice duž najmanje četiri tačke na spornoj liniji za stvarnu kontrolu dužine 3.500 kilometara ili LAC – Pangong Tso, dolina Galvana, Hot Spring i Depsang.

Ono što je jasno, to je da se Sjedinjene Države intezivno zanimaju za spor. Kako tenzije između Indije i Kine eskaliraju, Amerikanci su Indijcima vrlo jasno dali svoju podršku.

Iako je ovo ohrabrilo New Delhi, motivi SAD su očigledno usmjereni na suprotstavljanje Kini, a ovaj spor im pruža savršenu priliku da pojačaju pritisak na Peking.

Vojna izgradnja

Satelitski snimci otvorenog koda ukazuju na to da su obje strane sakupile veliku masu snaga u iščekivanju daljih eskalacija.

Na kineskoj strani, postoji gomilanje tenkova, oklopnih vozila i artiljerije blizu mjesta posljednjeg sukoba. Slično tome, Indija je tokom prethodne dvije sedmice rasporedila hiljade dodatnih vojnika u područja duž granice.

Pored toga, indijske vazduhoplovne snage (IAF) rasporedile su nekoliko borbenih aviona, uključujući borbene helikoptere Sukhoi Su30-MKI, Jaguar, Mirage 2000 i Apache, u svoje vazdušne baze blizu LAC-a.

Istovremeno, Indijska mornarica pojačala je napore za nadzor u regionu Indijskog okeana i sprovela „simboličku“ mornaričku vježbu sa Japanom, potencijalnim saveznikom i ključnim članom Quada.

Pored toga, New Delhi je takođe pokrenuo mjere za ubrzavanje nabavke oružja, uključujući sistem balističke raketne odbrane S-400 i kritične rezervne dijelove iz Rusije, najsavremenije borbene avione Rafale iz Francuske, izraelski sistem protivvazdušne odbrane i preciznu artiljeriju iz Sjedinjenih Država. Sve ove pripreme jasno sugerišu da su i Indija i Kina otvorene za sve mogućnosti i spremne za predstojeću bitku živaca.

Ratoborni Indijci

Raspoloženje u New Delhiju djeluje pomalo ratoborno i raste konsenzus da vlada treba naglo odgovoriti. Nedavno je objavljeno da je visoki zvaničnik izjavio da, iako vlada ne želi eskalaciju, neće popustiti Kini, naglašavajući: „Nećemo odstupiti, mi ćemo ih pokoriti.“

Ovaj osjećaj bi mogao proizlaziti iz činjenice da je, tokom posljednjih nekoliko sedmica, dok su se indijske trupe ukopavale u Ladakhu, porasla podrška Indiji svih glavnih sila – a posebno SAD.

Američki državni sekretar Mike Pompeo nedavno je govorio o reprioritizaciji i preraspodjeli američke odbrane s ciljem suzbijanja Kineskog trenutnog bezbjednosnog izazivanja Indije i njenog agresivnog ponašanja u Južnom kineskom moru.

Ovo posljednje uticalo je na nekoliko zemalja jugoistočne Azije; došlo je do pokoravanja Hong Konga kroz novo primjenjivani zakon o nacionalnoj bezbjednosti, nedavna kršenja tajvanskog vazdušnog prostora i pomorski upadi oko japanskih ostrva Senkaku.

Ovo je vjerovatno prvi put da se kinesko-indijska granica pominje u istom dahu kao i sporovi o Južnom kineskom moru. Značajno je da su, u pokazivanju snage i podrške svojim saveznicima – prvi put nakon tri godine – SAD rasporedile tri udarne grupe američkih aviona u indo-pacifičkoj zoni.

Američko-kineski hladni rat

Pozadina toga je, naravno, produbljavanje raskola između SAD i Kine, što mnogi vide kao početak novog hladnog rata, pri čemu će se obrisi saveza koji podržava SAD polako oblikovati.

Suočen s velikim globalnim pritiskom zbog upravljanja pandemijom Covid-19, Peking se našao izoliran, čak i od Rusije koja je zadržala pro-indijski stav, čak obećavajući da će ubrzati isporuku vojnog hardvera u Indiju uprkos kineskom pritisku.

Kina je takođe nedavno dobila ukor od 10-članog udruženja država Jugoistočne Azije (Asean) zbog svog stava u Južnom kineskom moru, s tim što je blok zajednički pozvao Peking da riješi teritorijalne sporove u skladu sa međunarodnim pravom.

Ipak, Kina nije pokazala nikakvu sklonost deeskalaciji tenzija. Naprotiv, Peking je povećao tenzije, optužujući Indiju za sukobe i tvrdeći da pokušava iskoristiti tešku post-pandemijsku situaciju u Kini.

Neki stručnjaci vide trenutnu konfrontaciju kao vrhunac dugogodišnjeg graničnog spora, sukoba nacionalnih interesa u regionu, uglavnom prigovora New Delhija protiv kineske inicijative za pojas i puteve i kineskog protivljenja globalnim težnjama Indije (uz podršku SAD) .

Na mnogo načina, spor se više ne odnosi na kontrolu neplodnog planinskog regiona, već na veće takmičenje Kine i SAD za globalnu dominaciju.

Trenutna kriza ima mnogo sličnosti sa događajima koji su doveli do rata u Indiji i Kini 1962. godine, kada su Kinezi nanijeli ponižavajući poraz indijskim snagama.

Mnogi u Indiji vjeruju da Kina još uvijek može pokušati da natjera Indiju da pregovara o pograničnom rješenju ili da se upusti u rat. Iako je Indija u mnogo boljem položaju nego 1962, ukupan vojni balans ide u prilog Kini, imajući u vidu znatno veći budžet za odbranu.

Međutim, sve veća međunarodna podrška i podrška Sjedinjenih Država čini se da su uticale na strateško razmišljanje u New Delhiju i mnogi vjeruju da bi taj podatak mogao biti okidač za agresivno reagovanje na kinesku vojsku.

To je pojačalo tenzije – i moglo bi dovesti do toga da Indija postane prvi značajan posrednik u hladnom ratu SAD i Kine.