Drenjak – činjenice

Cornus mas, dren od kornelijske trešnje ili drenjak, je vrsta cvijetnih biljaka iz porodice drena. U svijetu postoji skoro 50 vrsta drenjaka.

Pored srnećeg drenjka, među najpopularnije spadaju: dren naizmjeničnih listova, dren od cvijeta, dren od kousa, drvo za vjenčanu tortu i japanska trešnja. Biljka je porijeklom iz jugozapadnih regiona Azije i južne Evrope. U Aziji raste u Azerbejdžanu, Jermeniji, Iranu, Izraelu, Gruziji, Siriji, Libanu i Turskoj. Uobičajeni drenjak, kornelijanska trešnja, muški dren, Cornejo macho, sorbet, dren, trešnjak, evropski dren i višnja su neka od popularnih uobičajenih imena biljke.

Ime roda potiče od latinske riječi cornu, što znači rog, što se vjerovatno odnosi na snagu i gustinu drveta. Cornus je takođe latinski naziv za višnjak. Specifični epitet potiče od latinske riječi za muškarca u vezi sa odsustvom plodova koji se ponekad javlja i nekoliko godina nakon što nove biljke počnu cvjetati. Uobičajeni naziv odnosi se na plodove slične trešnji koji po boji podsjećaju na poludragi dragi kamen karneol.

Opis biljke

Drenjak traži svjetlost i srednje do veliko je, sporo rastuće i listopadno, višeparno grmlje ili malo drvo koje obično naraste oko 6-8 m i široko je do 4,5 m. široko i kratko stablo ima prečnik oko 25 cm, povremeno i do 45 cm. Krošnja je pravilna, grmolika, poluloptasta i može se više širiti vodoravno do 5 m. Deblo je ravno, ponekad sa vijugavim ili višestrukim stabljikama, krajevi krakova često vise. Kora je sivo-smećkasta, ljušti se u ljuskavim pahuljicama poput kože krokodila. Mladi izdanci su dlakavi sivo-zelenkasti, a u posljednje vrijeme postaju sve manji. Biljka raste u šumarcima, posebno na vapnenastim zemljištima, u podrastu u svijetlim, uglavnom hrastovim i grabovim šumama, takođe na rubovima šuma i u grmovitim šikarama na padinama. Biljka se lako može uzgajati na prosječnom, srednje dreniranom zemljištu pod punim suncem u djelimičnom hladu i obično preferira vlažna, organski bogata tla. Takođe je dugoročno drvo, živi i do 300 godina.

Lišće

Drvo ima tamno-smeđe grane, dok su grančice zelenkaste. Listovi su poredani jedan nasuprot drugog sa kratkom drškom i mjere oko 4 cm do 10 cm u dužinu i 2 cm do 4 cm u širinu. Oblik lišća varira od jajastih do duguljastih, sa čitavim rubom koji je kratko oštar i snabdjeven vidljivim paralelnim žilama. Listovi su odozgo tamnozeleni, a odozdo svjetliji. U jesen prelaze u crvenu boju mahagonija.

Cvjetovi

Drveće drenjka ima male hermafroditske žute cvjetove u prečniku od oko 5 mm do 10 mm. Svaki cvijet ima četiri male žute latice. Ovi cvjetovi se pojavljuju u grozdovima od 10 do 25 cvjetova pred kraj zime negdje između februara i marta, mnogo prije nego što se pojave listovi nove sezone rasta.

Voće

Plodne cvjetove prate sferne ili eliptične koštunjače, prosječne dužine 1,5–2 cm i 1,5 cm prečnika i težine 1,6–2,6 g sa glatkom i sjajnom korom, i sadrže po jednu sjemenku. Plod je jestiv kad padne i raznose ga životinje. Voće je jestivo, mada je kiselkastog okusa dok je svježe. Voće se može koristiti za pravljenje sirupa i džemova.

Distribucija

Drenjak je iz umjerenih zona Evroazije, sa pontskom i mediteranskom rasprostranjenošću. Javlja se od srednje i južne Evrope (Pirineji, Francuska, Italija i Balkansko poluostrvo) do Male Azije (Turska, Kavkaz). Iako se često može naći u cijeloj Evropi van svog prirodnog područja, jer se vijekovima izvozi prvo kao voće i ljekovita biljka, zatim kao ukrasni grm, a sada je naturalizovan u nekim zemljama. Iako su njegove prirodne sjeverne granice Belgija i Njemačka, zasađeno je u hladnijim regionima: npr. u Oslu svake godine sazrijevaju stabla drenjka u parkovima i vrtovima. Takođe je izvožen u Sjevernu Ameriku kao ukrasni grm, a u Kinu kao ukrasno drvo i za medicinsku upotrebu.

Tradicionalna upotreba i blagodati drenjka

• Kora i plod su adstrigentni, snižavaju temperaturu i hranljivi su.
• Apstringentno voće je dobar tretman za tegobe crijeva i groznice, dok se takođe koristi u liječenju kolere.
• Cvijetovi se koristi u liječenju dijareje.
• Tradicionalno se koristi za liječenje dijareje i dizenterije.
• Konzumacija ovih bobica i terapijskih formulacija napravljenih od njih pomaže brzom oporavku od brojnih bolesti i uspostavljanju normalnog zdravlja nakon bolesti.
• Pijenje soka drenjka takođe može pospješiti oporavak nakon napada teške dijareje.
• Redovna konzumacija ovih bobica pomaže jačanju funkcionisanja jetre vršeći snažno hepato zaštitno dejstvo.
• Ako jedete drenjak, takođe se pospješuje rad bubrega.
• Konzumacija ovog voća pomaže u pospješivanju stvaranja urina, podržavajući tako normalno funkcionisanje bubrega.
• Drenjak takođe pomaže u snižavanju visokog krvnog pritiska i koristan je za ljude koji pate od hipertenzije.
• Ovo bobičasto voće takođe podstiče detoksikaciju cijelog tijela.
• Savršen je za sprečavanje prehlade i gripa, jer ima visok nivo vitamina C.
• Voće se koristi za liječenje različitih zdravstvenih stanja, uključujući temperaturu i razne tegobe povezane sa crijevima.
• Ovo voće se koristi i za liječenje kolere.
• Konzumacija drenjka takođe pomaže u rasterećenju sluznice u gastrointestinalnom traktu, čišćenju tijela od infekcija i vraćanju zdravlja.
• Iz sjemena se može izdvojiti mala količina jestivog ulja.
• Sjeme se prži, melje u prah i koristi kao zamjena za kafu.

Kulinarska upotreba

• Voće se može jesti sirovo, sušeno ili stavljati u konzerve.
• Potpuno zrelo voće ima pomalo šljivast okus i tekstur i veoma je ukusno, ali nezrelo voće je prilično trpko.
• Prilično je malo pektina i zato ga treba koristiti sa drugim voćem kada pravite džem.
• Voće se jedno vrijeme držalo u salamuri i koristilo se poput maslina.
• U Azerbejdžanu i Jermeniji voće se koristi za destilaciju votke, u Austriji i njemačkim Alpima za destilaciju Dirndlbranda.
• U Albaniji i Bosni i Hercegovini destilira se u rakiju.
• U Turskoj i Iranu se tokom ljeta konzumira sa soli kao međuobrok i tradicionalno pije u hladnom napitku zvanom kızılcık serbeti.
• Drenjak je takođe tradicionalna komponenta likera, džemova, dodataka i drugih proizvoda na bazi voća
• Listovi se mogu koristiti kao zamjena za čaj.

Ostale činjenice

• Ulje se dobija iz sjemena.
• Iz kore se dobija boja.
• Listovi su dobar izvor tanina.
• Drvo je vrlo tvrdo; stolari ga visoko cijene.
• Koristi se za alate, dijelove mašina itd.
• Drenjak su grčki majstori koristili od sedmog vijeka prije nove ere za izradu koplja, strela i luka, a majstori su ga smatrali daleko superiornijim od bilo kog drugog drveta.
• Drvo je povezano sa oružjem.
• Od kore stabala drenjka korištena je crvena boja od koje se prave fesovi.
• Tokom punog plodonošenja sa jednog drveta može se ubrati 20–80 kg plodova.
• Tanka debla čine odlične štake i štapove.