Biden će u ponedjeljak najaviti značajne promjene u američko-saudijskoj politici

Ranije u petak, Kancelarija direktora Nacionalne obavještajne službe (ODNI) objavila je obavještajni izvještaj u kojem se saudijski prestolonasljednik Mohammed bin Salman tereti da je odobrio atentat na novinara Jamala Khashoggija.

Američki predsjednik Joe Biden u petak je rekao da će “značajne promjene” u politici između Sjedinjenih Država i Saudijske Arabije biti najavljene “danas i u ponedjeljak”, a njegovi komentari stižu nakon objavljivanja obavještajnog izvještaja u kojem je, za naređivanje ubistva Khashoggija, okrivljen prestolonasljednik bin Salman, takođe poznat pod njegovim inicijalima MBS.

“Juče sam razgovarao sa kraljem, a ne sa princom. Jasno sam mu rekao da se pravila mijenjaju i najavit ćemo značajne promjene danas i u ponedjeljak”, rekao je Biden u intervjuu. „Pozvat ćemo ih na odgovornost za kršenje ljudskih prava i postaviti se tako da ako žele da imaju posla sa nama, moraju to da riješe na način kako se rješavaju kršenja ljudskih prava.”

Biden je takođe kritikovao Trumpovu administraciju zbog toga što nije objavila izvještaj o ubistvu Khashoggija.

Izvještaji ODNI, deklasifikovani ranije u petak, navode da je saudijski prestolonasljednik Mohammed bin Salman odobrio operaciju “hvatanja ili ubijanja” saudijskog novinara Jamala Khashoggija.

Zaključke izvještaja Rijad je ocijenio kao “nasilne i netačne”, pri čemu je saudijsko Ministarstvo spoljnih poslova insistiralo da su odgovorni za ubistvo istraženi i izvedeni pred lice pravde, a presudu suda pozdravili su članovi porodice Khashoggi.

Prestolonasljednik je negirao navode, rekavši da “snosi svu odgovornost” za incident jer se dogodio “pod njegovim nadzorom”.

Šta je već urađeno?

Nakon objavljivanja izvještaja, američki State department uveo je sankcije protiv nekolicine saudijskih državljana, ali ne i prestolonasljednika. Prema izvještajima, Biden je odlučio da ne kazni Salmana za ubistvo Khashoggija.

Američki State department najavio je nova vizna ograničenja za strance za koje se vjeruje da su se bavili „ozbiljnim aktivnostima protiv disidenta“, dodajući da se s tim ograničenjima mogu suočiti i članovi porodice takvih pojedinaca.

Američko Ministarstvo finansija izjavilo je da je Ahmed al-Asiri, bivši zamjenik šefa saudijske obavještajne agencije i Snaga za brzu intervenciju, elitni lični tjelohranitelj prestolonasljednika kraljevine Muhameda bin Salmana, takođe stavljen pod sankcije.

Dok je Biden, prema izvještajima, odlučio da ne kazni direktno samog prestolonasljednika, istražiteljka UN za pogubljenja po kratkom postupku, Agnes Kalamard, pozvala je američku vladu da sankcioniše MBS zbog „ciljanja njegove lične imovine, ali i međunarodnih angažmana“.

Američki državni sekretar Antony Blinken, u svom prvom pojavljivanju u javnosti nakon objavljivanja obavještajnog izvještaja o atentatu na Khashoggija, rekao je da Washington ne teži da „prekine“ odnose sa Saudijskom Arabijom.

“Odnos sa Saudijskom Arabijom je važan. Imamo značajan kontinuirani interes. I dalje smo posvećeni odbrani kraljevine. Ali takođe želimo da budemo sigurni da odnos bolje odražava naš interes i naše vrijednosti,” Blinken je rekao.

U svjetlu američkog izvještaja Khashoggi, Blinken je takođe primjetio da Bidenova administracija preispituje prodaju američkog oružja Saudijskoj Arabiji kako bi se oružje ograničilo na ono u odbrambene svrhe, a ne da bi pomoglo vojnoj kampanji Rijada u susjednom Jemenu.

Ubistvo Khashoggija

Jamal Khashoggi, kolumnista Washington Posta rođen u Saudijskoj Arabiji i daleki rođak kraljevske porodice, nestao je u oktobru 2018. Nestao je nakon što je ušao u saudijski Generalni konzulat u Istanbulu, a Rijad je u početku negirao bilo kakvo saznanje o njegovoj sudbini.

Kasnije je Saudijska Arabija priznala da je novinar brutalno ubijen dok je bio u konzulatu, ali negirala je da je bilo ko od članova kraljevske porodice umješan u ubistvo i incident je označila kao “zločinačku operaciju”.

Krajem 2019. godine saudijski sud osudio je osam osumnjičenih u tom slučaju. Petorica su osuđena na smrt, a trojica su dobili ukupno 24 godine zatvora.

Kasnije u maju 2020. godine, Khashoggijev sin, Salah, otkrio je da su članovi porodica ubijenog novinara oprostili onima koji su odgovorni za smrt njegovog oca. U septembru 2020. godine, pravosnažnom presudom suda rečeno je da je pet osumnjičenih osuđeno na 20 godina zatvora, dvoje na sedam i jedan na 10 godina.